🌸අපේ ජිවීතවලට වැදගත් ධර්ම කාරණා ටිකක් සාකච්ඡා කරමු.🌸

සමාන්‍යයෙන් ඔබ දන්නවා බුදුරජාණන්වහන්සේගේ ධර්මයේ බණ අහන හැම කෙනෙකුටම ධර්මය අවබෝධ කරගන්න පුළුවන් වෙනවද? පුළුවන් කමක් වෙන්නේ නෑ. බුදුරජාණන්වහන්සේ පෙන්නවා මේ ලොකේ, එකිනෙකාගේ ඉන්ද්‍රිය ධර්මයන්වල ස්වභාවය උන්වහන්සේ පෙන්නනවා. බුදුරජාණන්වහන්සේට තියෙනවා විශේෂ ඥාණයක්, කෙනෙක් දිහා බැලූ පමණින්ම එයාගේ ඉන්ද්‍රිය ධර්මයන්, ධර්මය අවබෝධ කිරීමේ කුසලතාවය දැකීමේ නුවණක් තියෙනවා. ඒ තමයි 'ඉන්ද්‍රිය පරෝපරියත්තිය ඥාණය' . ඒ නුවණින් බුදුරජාණන්වහන්සේ කෙනෙක් දිහා දකිද්දී උන්වහන්සේට වැටහෙනවා, මේ පුද්ගලයාට මේ විදිහට ධර්මය කිව්වොත් මේ පුද්ගලයා අවබෝධ කරගන්නවා. මේ පුද්ගලයට ධර්මය දේශනා කරන්න ඕන මේ විදිහටයි. එතකොට ඒ ඒ කෙනාට අදාළ ක්‍රමය බුදුරජාණන්වහන්සේ දකිනවා. සමහර පුද්ගලයෝ ඉන්නවා කොයිතරම් ධර්මය දේශනා කරත් ධර්මයට යොමු වෙන්නේ නැති අයත් ඉන්නවා. එතකොට බුදුරජාණන්වහන්සේ පෙන්නනවා ඒ ඒ පුද්ගලයන්ගේ ඉන්ද්‍රිය ධර්මවල වෙනස්කම් මත, බුදුරජාණන්වහන්සේ මේ ලෝකයේ සියලුම පුද්ගලයන් කොටස් 4කට බෙදලා තියෙනවා.

1. උඝ්ඝටි තන්ඥෝ

- ඒ අය ධර්මය අවබෝධ කරගැනීමේ කුසලතාවයන්, ඒ කියන්නේ සංසාරිකව පාරමී ධර්මයන් දියුණු කරලා ඉන්ද්‍රිය ධර්ම දියුණු කරගත්ත අය. ඉහළටම ඉන්ද්‍රිය ධර්ම වැඩිච්ච පිරිසක්. ඒ අයට ධර්මය අවබෝධ කරගන්න ලොකු වෙහෙසක් දරන්න අවශ්‍ය නෑ. සමහර වෙලාවට එක ගාථා පාඪයෙන් නිවන් අවබෝධ කරගන්නවා. ( උපතිස්ස, කෝලිත දෙදෙනා බුදුරජාණන්වහන්සේගෙනුත් නෙමේ බණ ඇහුවේ, අස්සජී මහරහතන් වහන්සේගෙන්. උන්වහන්සේ එක ගාථාවයි වදාළේ... ( උදාහරණ ඇසුරෙන් පැහැදිලි කිරීම )අපි කොයිතරම් නම් ඒ දේශනාව අහලා තියෙනවද? ඇයි අපිට ඒ ධර්මය අවබෝධ නොවෙන්නේ? ඒකට හේතුව ධර්මය දියුණු කිරීමේ ඉන්ද්‍රිය ධර්ම, ධර්මාවභෝදය පිණිස සංසාරිකව ඉන්ද්‍රිය ධර්ම දියුණු කරලා, පාරමී ධර්ම දියුණු කරලා තිබ්බ නිසා, පුංචි ගාථාවක් ඇහෙනකොට අර දියුණු කරපු පාරමී ධර්මයන් මතුවෙලා උතුම් සෝවාන් ඵලයට පත් වුණා. ( තවදුරටත් පැහැදිලි කිරීම )- කෙටියෙන් වදාළ ධර්මය අවබෝධ කරගන්න දක්ෂයි.

2. විපටි තන්ඥෝ

- ඒ කෙනත් ධර්මය අවබෝධ කරගන්න කෙනෙක්. හැබැයි 'උඝ්ඝටි තන්ඥෝ' පුද්ගලයා තරම්ම ඉන්ද්‍රිය ධර්ම දියුණු කරගත්ත කෙනෙක් නෙමෙයි. කෙටියෙන් ධර්මය කියලා ඒ පුද්ගලයට ධර්මය අවබෝධ කරගන්න හැකියාවක් ඒ පුද්ගලයට නෑ. විපටි තන්ඥෝ පුද්ගලයට ධර්මය දීර්ඝ වශයෙන් විස්තර කර කර විස්තර කර කර, ඒ පුද්ගලයාගේ ඉන්ද්‍රිය ධර්මයන් බල බල බුදු කෙනෙක් ධර්මය දේශනා කරනවා. එවැනි දීර්ඝ දේශනාවක් අවසන් වෙනකොට ඒ පුද්ගලයා ධර්මය අවබෝධ කරගන්නවා. ත්‍රිපිටකයේ තියෙනවා බුදුරජාණන්වහන්සේ මේ විදිහට පිළිවෙළ දේශනාව කලා. එවැනි විපටි තන්ඥෝ පුද්ගලයට බුදුරජාණන්වහන්සේ බණ කියන්නේ මේ විදිහට,

- බුදුරජාණන්වහන්සේ බලනවා අද දවසේ කවුද ධර්මය අවබෝධ කරගන්න අය කියලා බලනවා ධර්මය දේශනා කරන වෙලාවේ. බලලා ඒ පුද්ගලයා අරමුණු කරගෙන තමයි බුදුරජාණන්වහන්සේ එදාට බණ කියන්නේ. ඒ ධර්මය දේශනා කරද්දී පිළිවෙළ කතාවක් කරනවා. 'පිළිවෙළ කතාව' කියන්නේ කෙනෙක්ගේ පංචනීවරණ ධර්ම යටපත් වෙලා, ධර්මාවභෝදයට තමන්ගේ හිත නැඹුරු වෙන විදිහට හිත සකස් වෙනවා පිළිවෙළ කතාව තුළින්. පිළිවෙළ කතාව තුළින් බුදුරජාණන්වහන්සේ දානය ගැන, දානයේ විපාක ගැන දේශනා කරගෙන යනවා. සීලය ගැන, සුගතියේ ඉපදීම ගැන, පින් දහම් කරලා සුගතියේ උපත කරා යන ආකාරය ගැන දේශනා කරනවා. මේ පංච කාමයේ ආදීනවය ගැන බුදුරජාණන්වහන්සේ බණ කියනවා. අත හැරීමේ ආනිසංස, කාමය අත හැරීම තුළ කොයිතරම් සැපයක් තියෙනවද කියලා බුදුරජාණන්වහන්සේ බණ කියනවා. එතකොට මේ විදිහට පිළිවෙළට ක්‍රමානුකූලව ධර්ම කරුණු කියාගෙන කියාගෙන යද්දී, අර බණ අහගෙන ඉන්න අයගේ හිත්වල පංච නීවරණ ධර්මයන් යටපත් වෙලා අර බුදුරජාණන්වහන්සේගේ දේශනාවම අරමුණු කරගෙන සිත එකඟ වෙනවා. හිතේ සමාධියක් ඇති වෙනවා. ඒක ධර්මයේ තියෙනවා හොඳ අවධානයෙන් බණ ඇහුවොත්, හොඳට හිත එකඟ කරගෙන හිත පිටුවාගෙන බණ අහනවා නම් ඒ දේශනාව තුළම හිත පිහිටුවාගෙන, හිත තැන්පත් වෙලා, හිත එකඟ වෙනවා. එතකොට පිළිවෙළ කතාවෙදී හිත පිරිසිදු භාවයට පත් වෙලා ධර්මාවභෝදයට නැඹුරු වෙනවා. ධර්මාවභෝදය හිත නැඹුරු වෙනකොට බුදුරජාණන්වහන්සේට වැටහෙනවා ඒ පුද්ගලයගේ හිත දැන් ධර්මාවභෝදයට නැඹුරු වෙලා තියෙන්නේ. නීවරණ යටපත් වෙලා තියෙන්නේ කියලා. ඒ වෙලේ බුදුරජාණන්වහන්සේ බුදු කෙනෙකුට පමණක් පැවැත්විය හැකි චතුරාර්‍ය සත්‍යය ඇතුලත් ධර්ම දේශනාවක් පවත්වනවා. මොකක්ද ඒ ධර්ම දේශනාවට කියන්නේ? 'සාමුක්කන්සික දේශනාව'. බුදු කෙනෙක් විසින් පමණක්ම පවත්වන, ඉන්ද්‍රිය ධර්මය දිහා බලලා, ඒ ධර්ම දේශනාව අවසන් වෙනකොට, ඒ කෙනාගේ හිත කෙලෙසුන්ගෙන් මිදිලා එක්කෝ අරහත්වයට පත් වෙනවා, එක්කෝ සකදාගාමි වෙනවා, එක්කෝ අනාගාමී වෙනවා, එක්කෝ සෝවාන් වෙනවා. ඒ විදිහට තමන්ගේ තියෙන සංයෝජන ධර්මයන් ප්‍රහානය වෙලා යන විදිහටම ඉලක්ක කරලා දේශනා කරන දීර්ඝ දේශනාවක් සාමුක්කන්සික දේශනාව කියන්නේ... සාරිපුත්ත මහරහතන් වහන්සේටවත් සාමුක්කන්සික දේශනාව පවත්වන්නවත් හැකියාවක් නෑ. එම දේශනාව පැවැත්විය හැක්කේ බුදු කෙනෙකුටම පමණයි. එම දේශනාව අවසානයේ ඒ කෙනා ධර්මය අවබෝධ කරනවා..

3. නෙයිය

- ඔබත්, මමත් අපි සෑම කෙනෙක්ම අද දියුණු කරගන්න තියෙන්නේ ඔය ක්‍රමයට.

- අද බුදුරජාණන්වහන්සේත් නෑ, අද අපි ගාථා පාඪයක් ඇහුවා කියලා ධර්මාවභෝදය වෙන්නෙත් නෑ. නමුත් බුදුරජාණන්වහන්සේ පෙන්නනවා 'නෙයිය' කියන පුද්ගලයා කොහොමද ධර්මය කරා යන්නේ?

1. ඒ කෙනා බුදුරජාණන්වහන්සේගේ ධර්මය හොඳට ශ්‍රවණය කරන්නට ඕන.

2. ඒ ශ්‍රවණය කරපු ධර්මය ධාරණය කරගන්න ඕන. මතක තියාගන්න උත්සහ කරන්නට ඕන ධර්මය.

3.  වචනයෙන් පුරුදු කරනවා. වචනයෙන් කට පාඩම් කරනවා ඒ ධර්මය. දැන් අපි කරන්නේ, ඇස අනිත්‍යයි. කණ අනිත්‍යයි. නාසය අනිත්‍යයි. දිව අනිත්‍යයි. කය අනිත්‍යයි. මනස අනිත්‍යයි කියලා වචනයෙනුත් කියනවා. සිහි කරනවා. සමහරවිට ධර්ම කරුණු කට පාඩම් කරනවා. නුවණින් විමසනවා.

- එතකොට ඒ විදිහට 'නෙයිය' කියන පුද්ගලයා යන්නේ ක්‍රමානුකූලව. පිළිවෙළින්. ටික ටික ටික සීලයක හික්මිලා, සීලය ටිකෙක් ටික ටිකෙන් ටික දියුණු කරගෙන, ටිකෙන් ටික ධර්මයේ හික්මිලා, ධර්මය ඉගෙන ගෙන, බණ භාවනා කර කර, ටික ටික තමයි තමන්ගේ ඉන්ද්‍රිය ධර්ම තමන්ම තමයි දියුණු කරගන්න තියෙන්නේ. තමන්ගේ හිත දිහා බලලා ඉන්ද්‍රිය ධර්ම දිහා බලලා, ඉලක්කෙට බණ කියන්න පුලුවන් කෙනෙක් අද ලොකේ නෑ. බුදුරජාණන්වහන්සේ පිරිනිවන් පාලා. නමුත් අද අපට තියෙන්නේ අපේ ඉන්ද්‍රිය ධර්ම අපිම තේරුම් අරගෙන, ඉන්ද්‍රිය ධර්ම වැඩෙන ආකාරයට අපි ටිකෙන් ටික ටිකෙන් ටික දියුණු කරගන්නවා... ( අද ලෝකයේ පුද්ගලයන්ට ධර්මය අවබෝධ කරගන්න තියෙන්නේ ඔය විදිහට)

- 'බුදුරජාණන්වහන්සේ වදාළා රජ කෙනෙක් තමන්ගේ රට, රාජ්‍ය සතුරු සේනාවන්ගෙන් ආරක්ෂා කරගන්නවා වගේ නවීන අවි ආයුධ වලින් රැස් කරගන්න ඕන කිව්වා. නවීන අවි ආයුධ වලින් යුක්ත ආයුධ ගබඩා තිබ්බොත්/ එක් රැස් කර ගත්තොත් ඕනැම සතුරු සේනාවක් පරාජය කරලා ඒ නගරය ආරක්ෂා කරගෙන ජය ගන්න ඒ රජතුමාට පුලුවන් කියනවා. බුදුරජාණන්වහන්සේ වදාළා ඒ වගේ ධර්ම මාර්ගය වඩන ශ්‍රාවක දරුවන්ගේ ආයුධ ගබඩාව තමයි කියනවා ධර්ම ඥාණය. කෙලෙස් යුද්ධෙට යන අයට තියෙන ගබඩාව මොකක්ද ධර්ම ඥාණය..'

4. පදපරම

- පදපරම කියන්නේ ධර්මය අවබෝධ කරගන්න බැරි කෙනා. කවුද ධර්මය අවබෝධ කරගන්න බැරි කෙනා කියලා බුදුරජාණන්වහන්සේ විස්තර කරනවා.

1. ඒ කෙනා මෝඩ කෙනෙක්

2. කෙළතොළු කෙනෙක් ( මන්ද බුද්ධික අය )

3. සිහි කල්පනාව අඩු කෙනෙක්

- අන්න ඒ කෙනා බුදුන් වදාළ ධර්මය මොන විදිහකටවත් මතක තියාගෙන විමසලා ධර්මාවභෝදයකට යන්න බැරි එක්කෙනෙක්..

• ඔන්න ඔය පුද්ගලයෝ 4 දෙනා තමා මේ ලොකේ විද්‍යාමාන වන පුද්ගලයන් 4 දෙනා හැටියට බුදුරජාණන්වහන්සේ පෙන්වන්නේ.